DLACZEGO GRANICE SĄ TAK WAŻNE W WYCHOWANIU DZIECI

Dzieci potrzebują uporządkowanego świata. Chcą znać reguły, które nim rządzą – wiedzieć czego się od nich oczekuje, jaki charakter mają ich relacje z innymi ludźmi, na co mogą sobie pozwolić i co je czeka, gdy posuną się za daleko. Granice odgrywają bardzo ważną rolę w procesie wychowania i socjalizacji. Rodziców niepewnych powyższego stanowiska mogą przekonać następujące argumenty:

 

Granice dają poczucie bezpieczeństwa i stabilności – dzieci mogą doświadczać silnego niepokoju, gdy są świadome, że mają w rodzinie największą władzę, kontrolę nad sytuacją i realne sprawstwo. Choć wiąże się to z niemal nieograniczonym dostępem do przywilejów, na dłuższą metę staje się zbyt dużym obciążeniem dla niedojrzałej osobowości. Dziecko oczekuje od rodziców mądrych decyzji i zdecydowanego wyznaczania jasno określonych granic, co daje mu poczucie ustabilizowanej, przewidywalnej i uporządkowanej rzeczywistości.

 

Granice określają obszar akceptowanych zachowań – wyraźnie ustalone, stabilne granice wytaczają dzieciom ścieżkę postępowania zgodnego z normami i zasadami, zarówno w rodzinie, jak i szerszych kręgach społecznych.

 

Granice definiują związki z innymi ludźmi – precyzują wzajemne wpływy, rozkład sił oraz hierarchię w kontekście kontroli i władzy, szczególnie ważnych w relacji rodzic-dziecko.

 

Granice pomagają odkrywać świat – rodzice mogą ułatwić dzieciom ten proces poprzez rzetelne odpowiedzi na nurtujące pytania: Co jest w porządku, co nie jest i dlaczego? Jak daleko mogę się posunąć? Co się stanie, jeśli przekroczę wyznaczoną granicę? Czy wiąże się to z konkretnymi konsekwencjami?

 

 

Granice wspomagają osobisty wzrost – wraz z rozwojem dziecka granice muszą się rozszerzać. Stanowią punkt odniesienia dla rosnącej dojrzałości dziecka, są odzwierciedleniem szacunku, akceptacji i zaufania jakim darzą go rodzice. Należy jednak pamiętać, że wytyczanie granic jest procesem dynamicznym. Z każdym dniem dzieci rosną, zmieniają się i wraz z rozwojem dojrzewają do coraz większej wolności i odpowiedzialności za siebie i innych. Granice stawiane pięciolatkowi z pewnością nie będą przystawać do potrzeb piętnastolatka i z pewnym prawdopodobieństwem mogą być nieadekwatne nawet dla innego dziecka w wieku pięciu lat. Każde dziecko winno być zatem traktowane wyjątkowo, a granice skrojone na miarę jego wieku, temperamentu i możliwości ich egzekwowania przez rodziców. 

                                                                

 

  Rodzicu jakie granice stawiasz swojemu dziecku?

Poniżej zostały przedstawione trzy modele wychowawcze. Mogą one pomóc w ocenie własnego podejścia wychowawczego.

1. Model przyzwalający – wolność bez granic:

W wychowaniu rodzice stosują rożne metody wpływania na dziecko, które wymagają dużo czasu i energii, m.in. powtarzanie, przekonywanie, dyskutowanie, targowanie się. Początkowe granice wyznaczane dziecku są wciąż poszerzane, a ostatecznie dzieci nie ponoszą konsekwencji swoich czynów. Rodzice stosujący ten styl wychowawczy tracą autorytet i z upływem czasu mają coraz mniejszy wpływ na zachowanie dziecka, bo władza jest w jego rękach. Stają się bezradni wychowawczo.

2.Model restrykcyjny – granice bez wolności:

Rodzice stosują surowe kary, wywołują w dziecku lęk, aby czyniło to co według nich należy. To oni decydują o wszystkim i wszystko chcą kontrolować. Model ten powstrzymuje niepożądane zachowania, ale bardzo wysokim kosztem – uczucia dziecka są ranione, rodzi się złość skutkująca oporem lub uległością podszytą lękiem. Rodzic staje się jedynie policjantem w relacji z dzieckiem.

3. Model demokratyczny – wolność w ramach granic:

Dziecko ma możliwość podejmowania własnych decyzji i uczenia się na błędach, przy jasno określonych granicach, które nie są zbyt sztywne ani zbyt szerokie. Dziecko ponosi konsekwencje własnych wyborów. Jest to właściwy styl wychowywania.

Dwa pierwsze modele wychowawcze nie sprzyjają prawidłowemu rozwojowi dziecka, wręcz je utrudniają czy nawet uniemożliwiają. Najwłaściwszy styl wychowywania przedstawia model demokratyczny.

Dlaczego rodzice nie stawiają prawidłowo granic swoim dzieciom?

Oto najważniejsze powody:

• Brak właściwego wzorca w okresie własnego dzieciństwa. Rodzice, którzy wzrastali np. w zbyt rygorystycznym domu teraz mogą chcieć oszczędzić swojemu dziecku tego co sami przeżyli i podchodzą do wychowywania bezstresowo, zmniejszają wymagania i poszerzają granice.

• Brak czasu, nadmiar obowiązków, zmęczenie często powoduje, że rodzic pozwala dziecku na całkowitą lub znaczną swobodę w podejmowaniu decyzji, nie dopilnowuje jak syn czy córka wywiązują się ze swoich zobowiązań, nie wyciągają konsekwencji, bo tak jest po prostu wygodniej.

• Niedojrzałość rodziców, która może wynikać z choroby psychicznej albo własnych lęków, czy niskiego poczucia własnej wartości. Rodzic może się obawiać niezadowolenia swojego dziecka i wierzyć w przekonanie, że nie powinno nigdy płakać lub być smutne.

• Brak właściwych więzi małżeńskich, wspólnego podejścia do wychowywania, sprawowanie naprzemiennej opieki nad dzieckiem sprawiają, że określenie jasnych i niezmiennych granic staje się bardzo trudne do zrealizowania.

• Obecność w rodzinie dziecka niepełnosprawnego lub przewlekle chorego może powodować, że rodzic poszerza granice, aby oszczędzić przykrości dziecku. Nie jest to prawidłowa postawa, która zamiast pomagać w konsekwencji generuje następne problemy.

Jak dziecko nauczyć zdrowych granic – od czego zacząć?

• Wprowadzaj jasno określone i zrozumiałe dla dziecka zasady odnoszące się do codziennych sytuacji. Zamiast mówić do dziecka „bądź grzeczny” lepszy efekt przyniesie komunikat np. „pochowaj kredki i zeszyty do plecaka” lub „nie przeszkadzaj mamie, gdy rozmawia przez telefon”.

• Konsekwentnie przestrzegaj wykonania tego na co się z dzieckiem umawiasz, np. syn ma przyjść do domu o 22.00, więc mu nie pobłażaj gdy przychodzi pół godziny później bez zasadnego wytłumaczenia. Zasady można spisać w formie kontraktu i w chwilach trudnych się do nich odwoływać.

• Wyznaczaj granice i obowiązki adekwatne do wieku dziecka, np. nie oczekuj aby siedmiolatek odrabiał lekcje przez dwie godziny bez przerwy albo żeby jedynym obowiązkiem piętnastolatka było wyniesienie śmieci raz na tydzień.

• Dawaj dobry przykład dziecku. Nie liczą się słowa, a twoje czyny. Jeśli wymagasz aby dziecko miało porządek w swoim pokoju, ty także musisz sprzątać u siebie. Jeśli dziecko ma się wyrażać kulturalnie ty nie możesz przeklinać. W przeciwnym razie twoje słowa nie przyniosą trwałego rezultatu.

• Dziecko będzie testować granice i próbować je przekraczać, co jest naturalne i na co warto się psychicznie przygotować.

• Nie wdawaj się z dzieckiem w dyskusje, gdyż bardzo szybko odejdziesz od właściwego tematu rozmowy. Stosuj krótkie i jednoznaczne komunikaty. Kiedy emocje opadną wówczas warto porozmawiać o tym co się wydarzyło, o towarzyszących uczuciach i ewentualnych refleksjach i wnioskach na przyszłość.

 

Wychowywanie dzieci jest wielką sztuką i zarazem wyzwaniem dla każdego rodzica. Chcąc dobrze przygotować dziecko do samodzielnego życia poza miłością i akceptacją jego osoby nie może zabraknąć stawiania zdrowych granic i realistycznych wymagań. Drogi rodzicu pamiętaj, że „ czym skorupka za młodu nasiąknie tym na starość trąci.”