Ospa wietrzna u dzieci – przebieg kliniczny i możliwe komplikacje

KOCHANI RODZICE

OSPA WIETRZNA - NIEODŁĄCZNA TOWARZYSZKA DZIECI W WIEKU ŻŁOBKOWYM POWOLI PRZYBIERA NA SILE W NASZEJ PLACÓWCE.

W związku z powyższym chciałabym Państwu przybliżyć nieco tę powszechną, wydawałoby się niegroźną chorobę wieku dziecięcego. Jednak niedoleczona i lekceważona może doprowadzić do naprawdę groźnych powikłań.

Ospa wietrzna to choroba, która w większości przypadków ustępuje bez pozostawienia żadnych następstw. Zdecydowanie nie można jej jednak bagatelizować – możliwe są bowiem powikłania po ospie. Czy można zmniejszyć ryzyko wystąpienia niebezpiecznych powikłań ospy?

Ospa wietrzna uznawana jest za najczęściej występującą w populacji pediatrycznej chorobę zakaźną. Dużo mówi się o tym, jakie są jej objawy, wspomina się też często o tym, jak można zmniejszyć ryzyko zachorowania na ospę, mniej natomiast – a szkoda – zwraca się uwagi na to, jakie mogą być następstwa ospy.

Za to, że rzadko się o nich wspomina, odpowiada ogólnie to, że powikłania ospy nie występują często. Z drugiej jednak strony świadomość o nich powinni mieć przede wszystkim rodzice małych dzieci – komplikacje po tej częstej chorobie zakaźnej mogą bowiem nawet i zagrażać życiu ich pociech.

Najczęstsze powikłania po ospie

Szczęśliwie najczęściej występujące powikłanie ospy jest stosunkowo niegroźne – jest nim bowiem nadkażenie związanych ze schorzeniem zmian skórnych.

O jego wystąpienie tak naprawdę nietrudno – silny świąd skóry skłania chorego do drapania się, a wtedy wyjątkowo szybko wykwity mogą ulec nadkażeniu bakteryjnemu.

O tym, że doszło do takiego zjawiska, świadczyć może zaczerwienienie czy obrzęk skóry w miejscu pierwotnego wykwitu ospowego.

Kto jest narażony na powikłania ospy?

Choć ospa wietrzna występuje przede wszystkim u dzieci, to tak naprawdę jej powikłania spotykane są najczęściej w innych grupach pacjentów.

Szczególnie zagrożone ich wystąpieniem są osoby dorosłe czy pacjenci z osłabioną odpornością (wynikającą czy to ze stosowania leków immunosupresyjnych, czy też z zakażenia wirusem HIV).

Trzecią grupą, w której powikłania ospy również spotykane są ze zwiększoną częstością, są kobiety ciężarne.

Powikłania po ospie – układ oddechowy

Ospa wietrzna, niestety, może prowadzić do wystąpienia również i znacznie poważniejszych niż nadkażenia bakteryjne skóry powikłań. Część z nich dotyczyć może układu oddechowego.

Pojawiają się one przede wszystkim ze względu na to, że zachorowanie na ospę prowadzi do czasowego osłabienia czynności układu odpornościowego, przez które pacjenci stają się bardziej predysponowani do wystąpienia u nich chociażby zapalenia płuc.

Powikłania po ospie – układ nerwowy

Innymi możliwymi i poważnymi powikłaniami ospy są te, które dotyczą układu nerwowego. Wśród potencjalnych komplikacji tej choroby wymieniane są bowiem również i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie móżdżku czy zapalenie rdzenia kręgowego oraz porażenia nerwów czaszkowych.

Zdarza się, że zachorowanie na ospę skutkuje wystąpieniem ataksji móżdżkowej – problemu, który objawia się m.in. zaburzeniami chodu, zaburzeniami mowy, bólami głowy oraz wymiotami i drżeniem zamiarowym.

Powikłania po ospie – układ sercowo-naczyniowy

Czasami powikłania ospy dotyczą układu sercowo-naczyniowego. Zdarza się, że następstwem tej choroby wirusowej jest poważne zapalenie mięśnia sercowego, oprócz niego u chorych na ospę rozwijać się mogą również i komplikacje w postaci nasilonych zaburzeń rytmu serca czy zapalenia osierdzia.

Powikłania po ospie – narząd wzroku

Takie objawy, jak ból oka czy pogorszenie lub nawet utrata widzenia, także mogą być dolegliwościami świadczącymi o tym, że u pacjenta wystąpiły powikłania ospy. W związku z tą chorobą dochodzić może bowiem do komplikacji dotyczących narządu wzroku, takich jak m.in. zapalenie rogówki czy martwica siatkówki.

Powikłania po ospie – inne narządy

Powyżej wymienione zostały najczęściej spotykane powikłania ospy. Choroba ta może mieć jeszcze i inne, choć rzadziej spotykane, poważne następstwa, którymi mogą być:

zapalenie wątroby,
trombocytopenia (małopłytkowość),
zapalenie stawów,
zajęcie nerek (prowadzące np. do zespołu nerczycowego)

Powikłania po ospie u kobiet ciężarnych

Na szczególne wyróżnienie zasługują możliwe powikłania ospy u ciężarnych. U pacjentek będących w stanie błogosławionym choroba ta – u dzieci przebiegająca zwykle bez groźnych komplikacji – może mieć nawet fatalne w skutkach następstwa.

Jak już tutaj wspomniano, ciężarne ogólnie znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka powikłań ospy – nasilone jest chociażby u nich ryzyko zapalenia płuc.

U kobiet spodziewających się dziecka pojawiają się jednak i inne jeszcze zagrożenia. Wtedy, gdy do zachorowania na ospę dojdzie w ciągu pierwszych 20 tygodni ciąży, pojawia się ryzyko, że dziecko przyjdzie na świat z tzw. zespołem wrodzonej ospy wietrznej.

Ryzyko to jest niewielkie, bo sięga szacunkowo od 1 do 2%, ogólnie jednak problemu bagatelizować nie można, bo może on skutkować m.in. wrodzonymi wadami narządu wzroku (chociażby w postaci zaćmy), uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego czy skróceniem długości kończyn dziecka.

Oprócz tego zachorowanie na ospę wietrzną w ciąży zwiększa także w pewnym stopniu ryzyko porodu przedwczesnego.

Powikłania po ospie – zapobieganie

Zapobiec wystąpieniu ospy, a przez to zniwelować ryzyko jej powikłań, można poprzez przebycie szczepienia przeciwko tej chorobie. Szczepienie to jednak w Polsce nie znajduje się w grupie szczepień obowiązkowych, lecz na liście szczepień zalecanych – biorąc pod uwagę to, jak poważne mogą być następstwa ospy, rodzice małych dzieci jak najbardziej powinni jednak rozważyć poniesienie kosztów tego szczepienia.

Wtedy zaś, gdy dziecko mimo wszystko nie jest zaszczepione przeciwko ospie, najistotniejsze jest czujne obserwowanie jego stanu wtedy, gdy pojawi się u niego ta choroba wirusowa. U większości pacjentów ospa nie pozostawia żadnych następstw, ale jej powikłania są jednak możliwe.

Wtedy, gdy wystąpią, najistotniejsze staje się jak najwcześniejsze ich leczenie, dlatego też w sytuacji, gdy dziecko choruje na ospę lub krótko po ustąpieniu zmian skórnych doświadcza jakichś niepokojących symptomów, jego rodzice powinni jak najszybciej udawać się z nim do lekarza.